Στο νοτιοανατολικό άκρο της Ελλάδας ο ποταμός Έβρος κυλάει τα ατίθασα νερά του και σχηματίζει το πλούσιο Δέλτα του, έναν υγρότοπο διεθνούς σημασίας. Λίμνες γλυκού νερού, παραποτάμια δάση, αλμυρόβαλτοι, υγρά λιβάδια, πυκνοί καλαμιώνες, λιμνοθάλασσες και ένας ονειρικός κόσμος από πολλά είδη πουλιών που βρίσκουν εδώ το δικό τους «παράδεισο» ή ξεκουράζονται από το μεταναστευτικό τους ταξίδι… συνθέτουν το σημαντικό Δέλτα του Έβρου, που προστατεύεται από διεθνείς συνθήκες και μας μαγεύει… όσο το ανακαλύπτουμε.
Κείμενο – Φωτογραφίες: Ιωάννα Παραβάλου (Φιλική συμμετοχή)
Σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσης, ο νομός Έβρου επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις για τον ψαγμένο ταξιδευτή! Σε τούτη την ακριτική γωνιά της Ελλάδας ξεδιπλώνει την ανείπωτη ομορφιά του ένας μοναδικός υγρότοπος διεθνούς σημασίας, συνολικής έκτασης 188 τ. χλμ. Προστατευόμενη περιοχή, εδώ και πολλά χρόνια, που έχει πολύ μεγάλη αξία για την άγρια ζωή (καθώς εδώ βρίσκουν καταφύγιο και τροφή χιλιάδες πουλιά όλες τις εποχές του χρόνου), αλλά και τον άνθρωπο. Έχει ενταχθεί στον κατάλογο των προστατευόμενων περιοχών της Διεθνούς Σύμβασης Ραμσάρ (1971) λόγω των σημαντικών ειδών που φιλοξενεί. Επίσης, μέρος του Δέλτα χαρακτηρίζεται ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας και προτείνεται ως Τόπος Κοινοτικού Ενδιαφέροντος στο Δίκτυο Natura 2000. Πέρα, όμως, απ’ όλα αυτά, αποτελεί και πολύτιμο πόρο για τους κατοίκους της περιοχής, λόγω της αξίας που έχει για την αλιεία, την κτηνοτροφία, τη γεωργία, το κλίμα, την προστασία από τις πλημμύρες, την εκπαίδευση, την αναψυχή και τις επιστήμες.
Για να ξετρυπώσουμε την ιδιαίτερη γοητεία του θα κάνουμε πρώτα μια επίσκεψη στο Κέντρο Πληροφόρησης Δέλτα Έβρου, στην Τραϊανούπολη (14 χλμ. από Αλεξανδρούπολη), για να πάρουμε τις πληροφορίες μας. Εδώ θα οργανώσουμε την ξενάγησή μας στο Δέλτα και τις υδάτινες διαδρομές με βάρκες, για να μπούμε πιο βαθιά στην «καρδιά» του! (Η ξενάγηση διαρκεί γύρω στις 2.30 ώρες). Φυσικά, για πιο… δυνατές συγκινήσεις, θα κάνουμε δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού, όπως κανό στα κανάλια ή ποδήλατο σε ειδικές διαδρομές.
Ένα δυνατό ποτάμι που μεταμορφώνεται…
Ο μεγάλος «πρωταγωνιστής» της περιοχής είναι ο ποταμός Έβρος. Είναι ο δεύτερος σε μέγεθος ποταμός της Ανατολικής Ευρώπης και ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός της Βαλκανικής Χερσονήσου. Οι πηγές του βρίσκονται στην οροσειρά της Ρίλας στη Βουλγαρία. Στο μακρινό υδάτινο ταξίδι του 490 χλμ. εμπλουτίζεται από παραποτάμους και διασχίζει με τα άλλοτε ήρεμα κι άλλοτε ανήσυχα νερά του τις οροσειρές της Ροδόπης και του Αίμου, αλλά και εύφορες πεδιάδες, για να εκβάλλει σε μια περιοχή νότια από τις Φέρες, στο Θρακικό Πέλαγος, σμίγοντας για πάντα με τα καταγάλανα νερά του. Περίπου 30 χλμ. πριν από τις εκβολές του, ο Έβρος χωρίζεται στα δύο, σχηματίζοντας το Δέλτα του, ένα σημαντικό οικοσύστημα, που προστατεύεται για τη σπουδαιότητά του από τη Διεθνή Σύμβαση Ramsar.
Το Δέλτα του Έβρου αποτελεί έναν πολύ σημαντικό υγρότοπο με πλούσια χλωρίδα και πανίδα. Στα κανάλια γλυκού ή αλμυρού νερού πυκνοί καλαμιώνες δημιουργούν ένα ασφαλές καταφύγιο για πολλά είδη ζώων, ενώ μεγάλες εκτάσεις με ρηχό νερό καλύπτονται με λευκές νεραγκούλες, νούφαρα και νεροκάστανα που επιπλέουν. Στα υγρά λιβάδια, τους αλμυρόβαλτους και τις λιμνοθάλασσες ζουν κι αναπαράγονται σπάνια είδη πουλιών, ψαριών, θηλαστικών και ερπετών, που βρίσκουν εδώ ασφάλεια και καταφύγιο…
Η ποικιλόμορφη χλωρίδα του…
Χάρη στην πλεονεκτική γεωγραφική θέση του (αλλά και στα πλούσια νερά με τις φερτές ύλες του ποταμού, σε συνδυασμό με τη θάλασσα), το Δέλτα του Έβρου χαρακτηρίζεται από σπάνια χλωρίδα. Μεγάλη ποικιλία τύπων βλάστησης συνθέτουν ένα ποικιλόμορφο σκηνικό που αλλάζει χρώματα ανάλογα με την εποχή και μαγεύει τον ταξιδευτή που αναζητά την αυθεντική ομορφιά της φύσης. Έχουν καταγραφεί τόσο στο Δέλτα, όσο και στη ζώνη κατά μήκος του Έβρου, περισσότερα από 350 είδη φυτών. Η κατά τόπους βλάστηση εξαρτάται από παράγοντες, όπως η σύσταση του εδάφους, η υγρασία και η αλατότητα. Κατά μήκος του ποταμού σχηματίζεται πυκνό δάσος από λεύκες, ιτιές, σκλήθρα και φτελιές, που στολίζονται από αναρριχητικά φυτά. Το ΒΑ. τμήμα του Δέλτα (γνωστό ως κοίτη πλημμυρών) είναι γεμάτο από θάμνους με αρμυρίκια (συχνά φτάνουν τα 5 μ. και είναι ανθεκτικά στις πλημμύρες) ή εργίνια. Άνοιξη και αρχές καλοκαιριού το δάσος με τα δέντρα μαζί με τα αρμυρίκια δίνουν την αίσθηση τροπικής βλάστησης.
Η σημαντική πανίδα…
Ιδιαίτερα αξιόλογη είναι και η πανίδα στο Δέλτα του Έβρου, καθώς έχουν βρεθεί 46 είδη ψαριών, 7 είδη αμφιβίων, 21 είδη ερπετών και περισσότερα από 40 είδη θηλαστικών. Ωστόσο, η μεγάλη αξία του Δέλτα συνίσταται κυρίως στην πλούσια ορνιθοπανίδα του. Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 316 είδη πουλιών, αρκετά από τα οποία είναι σπάνια ή απειλούμενα (όπως η λεπτομύτα). Η περιοχή λειτουργεί ως καταφύγιο για υδρόβια πουλιά από Β. Ευρώπη και χώρες της πρώην Σοβιετικής ΄Ενωσης ή αποτελεί τόπο ξεκούρασης για τα μεταναστευτικά πουλιά από την Ευρώπη προς την Αφρική και αντίστροφα. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν ο ροδοπελεκάνος, η χαλκόκοτα, η χουλιαρομύτα, η νανόχηνα (μία από τις σπανιότερες χήνες), ο αργυροπελεκάνος, ο νανόγλαρος, το μαυρογλάρονο. Εντυπωσιακό είναι το πέταγμα του βασιλαετού, του θαλασσαετού και του σπάνιου στικταετού. Από τα πιο όμορφα πουλιά είναι τα φοινικόπτερα (φλαμίνγκος), οι κορμοράνοι και οι αγριόκυκνοι. Στα παρόχθια λιβάδια βόσκουν αμέριμνα αγελάδες ή καλπάζουν κοπάδια με άγρια άλογα, ενώ στα πυκνά φυλλώματα των δέντρων κρύβονται ζώα όπως η αλεπού και το τσακάλι…
Ώρα για κανό στα υδάτινα κανάλια του…
Στο Δέλτα του Έβρου μπορούμε να ζήσουμε και δυνατές συγκινήσεις κάνοντας δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού και βαρκάδες με ξεναγήσεις… Για να οργανωθούμε σωστά και με ασφάλεια, απευθυνθήκαμε σε μία εταιρεία εναλλακτικού τουρισμού, που δραστηριοποιείται στην περιοχή… Με τα τζιπ φθάνουμε, λοιπόν, ως την Αφετηρία με το Αναψυκτήριο, όπου βρίσκονται αραγμένες οι πλάβες (ξύλινες βάρκες). Φοράμε τις στολές νεοπρέν και τα σωσίβια. (Δεν ξεχνάμε καπέλο, γυαλιά και ένα μπουκάλι νερό). Τα διθέσια κανό πέφτουν στο κανάλι και ξεκινάμε την κωπηλασία, προσπαθώντας να συντονιστούμε με τα κουπιά… Οι άνθρωποι της εταιρείας μας συνοδεύουν συνεχώς με βάρκες. Διασχίζοντας καταπράσινα κανάλια με καλαμιώνες, βγαίνουμε στη μαγευτική Λίμνη των Νυμφών! Ένας ονειρικός κόσμος ξεδιπλώνεται γύρω μας με κύκνους, φαλαρίδες και αγριόπαπιες. Τη γαλήνη του τοπίου ταράζει μόνο το ξαφνικό πέταγμα κάποιου πελεκάνου ή το ντελικάτο φτερούγισμα ενός ερωδιού… Μπαίνοντας στην ευθυγράμμιση του ποταμού, παρατηρούμε τις ξύλινες καλύβες των ψαράδων και των κυνηγών. Η ματιά μας αχόρταγα καταγράφει τα τόσα διαφορετικά είδη πουλιών. Σε λίγο βγαίνουμε στη θάλασσα… Από μακριά βλέπουμε τα πανέμορφα φλαμίνγκος να ψάχνουν για τις γαρίδες τους (εξ ου και το χρώμα τους) ή να πετάνε σε αρμονική διάταξη στον αέρα. Το θαλασσινό αεράκι μας ανακουφίζει. Ο χρόνος εδώ χάνει το νόημά του…
Με βαριά καρδιά, παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής, ακολουθώντας την ίδια διαδρομή. Η εμπειρία που ζήσαμε, όμως, θα συντροφεύει για καιρό το νου και την καρδιά μας. Αναμφίβολα, το ταξίδι μας στο Δέλτα του Έβρου μας πριμοδότησε με γνώσεις, συναισθήματα και εμπειρίες μοναδικές, που δεν ξεχνιούνται μια ζωή!
Χρήσιμες πληροφορίες
• Κέντρο Πληροφόρησης Δέλτα Έβρου: τηλ. 25510-61000, site: www.evros-delta.gr και www.deltaevrou.gr
• Τουριστικό Κέντρο Φερών: τηλ. 25550-24310, site: www.feres.gr για ενημέρωση, ξεναγήσεις, βαρκάδες στο Δέλτα του Έβρου.
