Σκόπελος

Αν το σμίξιμο του βουνού και της θάλασσας είναι ό,τι αναζητάς, σίγουρα θα την ερωτευθείς. Μαγευτικές παραλίες με κρυστάλλινα νερά, πεύκα που ξεκινούν από ψηλά και γλιστρούν ως τα κύματα, μια Χώρα – στολίδι και γραφικά χωριά συνθέτουν την ξεχωριστή Σκόπελο. Στα τέλη Αυγούστου μας προσκαλεί να χορέψουμε στους ρυθμούς του 5^ου Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών «Διαμαντής Παλαιολόγος», που διοργανώνεται εκεί με απόλυτη επιτυχία τα τελευταία χρόνια. Φύγαμε. Λοιπόν, για χορό, βόλτες και βουτιές στην πανέμορφη Σκόπελο…

Κείμενο – Φωτογραφίες: Ιωάννα Παραβάλου(φιλική συμμετοχή)

Μεθυσμένη από τις μυρωδιές του ρετσινιού, της ρίγανης και του θυμαριού, η Σκόπελος αρμενίζει στο Αιγαίο από χρόνια μακρινά… Ανάμεσα στη Σκιάθο και την Αλόννησο, ανήκει στις Β. Σποράδες και ξέρει καλά να μαγεύει τον ταξιδευτή που αναζητά αυτό το «ερωτικό σμίξιμο» του μπλε και του πράσινου. Η φύση την προίκισε απλόχερα με χρυσαφένιες αμμουδιές με σμαραγδένια νερά, καταπράσινους όρμους, και πυκνά δάση με πεύκα που «λούζονται» στα κύματα…

Ωστόσο, για να ακουμπήσεις απαλά την «ψυχή» αυτού του νησιού, θα πρέπει να βγεις σεργιάνι στα ανηφορικά σοκάκια της Χώρας με τις κατάλευκες γειτονιές και τα παραδοσιακά σπίτια με τα λουλούδια στα παράθυρα, αλλά και τις 123 εκκλησιές ανάμεσά τους… Να ανακαλύψεις στα δρομάκια της το σπίτι του Παύλου Νιρβάνα και να επισκεφθείς το «Παλιό Σκοπελίτικο Αρχοντικό», στην οικεία Βακράτσα… Να φθάσεις ψηλά στο Κάστρο για να απολαύσεις τον ανοιχτό ορίζοντα και το μπλε του ουρανού και της θάλασσας να γίνονται ένα…

Να επισκεφθείς το εργαστήριο αγγειοπλαστικής του Νίκου Ρόδιου, για να θαυμάσεις τις ιδιαίτερες δημιουργίες του…

Να κολυμπήσεις στις πανέμορφες παραλίες της με τα σμαραγδένια νερά, όπως ο Αγνώντας, ο Στάφυλος, η Μηλιά, το Καστάνι, ο Πάνορμος, το Λιμνονάρι και τόσες άλλες… Να περπατήσεις στα φρεσκοασβεστωμένα σοκάκια της Γλώσσας και στα γραφικά δρομάκια του χωριού Παλαιό Κλήμα, για να αισθανθείς την αυθεντική, ανόθευτη παραδοσιακή ομορφιά αυτού του νησιού…

Να μείνεις εκστασιασμένος μπροστά στο βράχο με το εκκλησάκι του Άι Γιάννη στο Καστρί που μοιάζει ν’ «ανοίγει πανιά» για το πέλαγος και να ανεβείς ως την κορυφή του για να νιώσεις δέος μπροστά στην απεραντοσύνη του Αιγαίου…

Να επισκεφθείς τα αξιόλογα μοναστήρια της για να ανάψεις ένα κερί…

Να δοκιμάσεις ξανά και ξανά τις φανταστικές σκοπελίτικες τυρόπιτες και το τοπικό γλυκό δαμάσκηνο αυγάτο, για να μην ξεχάσεις ποτέ τη νοστιμιά τους!

Η Σκόπελος είναι νησί που αγαπιέται εύκολα. Αξίζει να την ανακαλύψουμε και να τη βιώσουμε με όλες τις αισθήσεις μας!

Βολτάροντας στη γραφική Χώρα…

Την πρώτη μας γεύση από νησί την έχουμε μόλις το καράβι μπει στο λιμάνι. Η γραφική Χώρα σχηματίζεται αμφιθεατρικά γύρω από την προκυμαία. Σε καιρούς αλλοτινούς αποικήθηκε από τους Κρήτες το 1500 π.Χ., όταν το νησί αλλά και η πόλη της Σκοπέλου ονομάζονταν «Πεπάρηθος». Ο οικισμός υφίσταται από τον 8^ο αι. π.Χ. και για πολλά χρόνια υπαγόταν στη Χαλκίδα της Εύβοιας. Η Πεπάρηθος ήταν μία από τις τρεις πόλεις του νησιού, μαζί με τον Πάνορμο και τη Σελινούντα (σημερινό Λουτράκι). Στον παραλιακό δρόμο μετά το λιμάνι θα δούμε τις ανασκαφές των αρχαιολόγων που έφεραν στο φως το Ασκληπιείο (το ιερό του θεραπευτή θεού), το οποίο χρονολογείται από τον 4^ο π.Χ. αιώνα.

Βγαίνοντας σεργιάνι στις γειτονιές της Χώρας με τα ανηφορικά, φρεσκοασβεστωμένα δρομάκια, με τα πολλά σκαλιά και τις καμάρες, θαυμάζουμε την αρχιτεκτονική του παραδοσιακού οικισμού που έχει επηρεασμούς από τη Βόρειο Ελλάδα και το Πήλιο. Γύρω μας υψώνονται διώροφα ή τριώροφα σπίτια, μακεδονικού τύπου, με στέγες από σχιστόλιθο ή κεραμίδια. Προσέχουμε πόσο καλά φροντισμένα είναι τα παράθυρα των σπιτιών, στολισμένα με βασιλικούς ή γεράνια.

Ανάμεσα στα στενά ξεπροβάλλουν πολλές εκκλησιές. Εδώ βρίσκεται και το σπίτι όπου έζησε τα παιδικά του χρόνια ο Παύλος Νιρβάνας. Στα δρομάκια της Χώρας βρίσκεται το Λαογραφικό Μουσείο. Πήραμε μια καλή γεύση από την αίγλη μιας άλλης εποχής του νησιού… στο «Παλιό Σκοπελίτικο Αρχοντικό», στην οικία Βακράτσα, στη συνοικία του Αγίου Μιχαήλ, όπου κατοικούσαν πολλοί από τους άρχοντες της Χώρας. Το τριώροφο αρχοντικό κατοικήθηκε αδιάλειπτα από 1828 έως το 2001 και μας δίνει στοιχεία για την αρχιτεκτονική αντίληψη της εποχής εκείνης. Περιδιαβαίνοντας τους χώρους του θα θαυμάσουμε τα πορσελάνινα σερβίτσια, τις παραδοσιακές σκοπελίτικες φορεσιές, τις παλιές φωτογραφίες… Θα πάρουμε ακόμα μια γεύση από τον τρόπο ζωής και μόρφωσης των αρχόντων Σκοπελιτών.

Στο τέρμα της παραλίας, πάνω στο βράχο, βρίσκεται το κατάλευκο εκκλησάκι της Παναγίτσας του Πύργου, με σχιστολιθικές πλάκες στη σκεπή του. Σημαντικός ναός της Χώρας είναι ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή Παναγίας Παπαμελετίου, κτίσμα του 17^ου αιώνα. Στη βορειοδυτική πλευρά του είναι προσκολλημένο το παρεκκλήσι των Αγίων Αναργύρων. Πιο ψηλά συναντάμε την παλιά εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Ο αρχαιότερος ναός είναι του Αγίου Αθανασίου (11^ος αι.), που βρίσκεται κάτω από τα ερείπια του ενετικού κάστρου.

Φθάνοντας στην κορυφή του περήφανου Κάστρου, θα θαυμάσουμε την υπέροχη θέα προς το απέραντο γαλάζιο, τη Χώρα και το λιμάνι. Χτίστηκε πάνω στα θεμέλια της αρχαίας Πεπαρήθου. Μέσα στα τείχη του λειτουργεί το εστιατόριο – μεζεδοπωλείο του Γιώργου Ξηντάρη, που συνεχίζει τη μουσική παράδοση του ρεμπέτικου στο νησί.

Ανάμεσα στα δρομάκια της Χώρας θα δούμε και το ναό του Αγίου Μιχαήλ των Συννάδων, πέτρινη εκκλησία με ένθετα χρωματιστά πιάτα. Λίγο πιο ψηλά συναντάμε τον παλιό ναό του Χριστού. Πάνω από το Δημαρχείο της Σκοπέλου βρίσκεται η εκκλησία των Αγίων Πάντων, από τις παλαιότερες του νησιού.

Ξεχωριστή εμπειρία αποτελεί η επίσκεψη στα εργαστήρια των  παραδοσιακών καλλιτεχνών του νησιού, οι οποίοι δουλεύουν εδώ και χρόνια τον πηλό, το ξύλο, το γυαλί και το μέταλλο.

Για να πάρουμε μια ανάσα από τις βόλτες μας στα δρομάκια της Χώρας θα σταματήσουμε στο μαγαζί του «Μιχάλη», για φρεσκοψημένη σκοπελίτικη τυρόπιτα και αφράτη μπουγάτσα.

Κατηφορίζουμε πάλι στην παραλία και στο Δημοτικό Καφενείο που ίδρυσε ο Δήμος Σκοπέλου, θα δούμε τις πιο γραφικές φυσιογνωμίες από Σκοπελίτες που έρχονται εδώ για να πιουν το καφεδάκι τους ή να παίξουν κανένα τάβλι.

Η νυχτερινή ζωή του νησιού συγκεντρώνεται στη Χώρα και το λιμάνι της, με ατέλειωτες βόλτες στην παραλία και χάζι στα μαγαζιά, με δροσερά κοκτέιλ σε κάποιο μπαράκι του νησιού ή με κρασάκι και ρεμπέτικο τραγούδι στο Κάστρο.

Για φαγητό θα επιλέξουμε και τα παραλιακά ουζερί ή τα ταβερνάκια που βρίσκονται χωμένα μέσα στα στενά κι έχουν τα τραπέζια τους απλωμένα στα καλντερίμια της Χώρας. Θα δοκιμάσουμε χοιρινό με ντόπια δαμάσκηνα, αστακομακαρονάδα, ριζότο με θαλασσινά και ολόφρεσκα ψάρια στη σχάρα ή στο τηγάνι… Δεν θα παραλείψουμε, επίσης, να απολαύσουμε και τα ντόπια γλυκά, όπως το δαμάσκηνο αυγάτο και μυγδαλάτο.

Στο εργαστήριο αγγειοπλαστικής του Νίκου Ρόδιου

Στη Σκόπελο θα επισκεφθούμε σίγουρα το εργαστήριο και τον εκθεσιακό χώρο του Νίκου Ρόδιου, για να θαυμάσουμε τα πρωτότυπα δημιουργήματα αγγειοπλαστικής σε μαύρο χρώμα, αλλά και να γνωρίσουμε από κοντά τον πολύ αξιόλογο δημιουργό και την κόρη του, που συνεχίζουν την παράδοση.

Η οικογένεια Ροδίου είναι μία από τις πιο παλιές και πιο γνωστές οικογένειες αγγειοπλαστών σε όλη την Ελλάδα. Η παράδοση ξεκίνησε γύρω στο 1900 από τον Νικόλαο Ρόδιο (παππού του σημερινού δημιουργού), έπειτα από περιπλάνηση σε μεγάλα εμπορικά κέντρα, όπως ο Βόλος, η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, η Κωνσταντινούπολη, η Κωνστάντζα Ρουμανίας και η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Η αγάπη του για την αρχαία ελληνική αγγειοπλαστική τον έστρεψε στην κατασκευή αρχαιόμορφων διακοσμητικών, στα οποία κατάφερε έπειτα από πειραματισμούς να δώσει μελανό ανεξίτηλο χρώμα, που οφείλεται στον τρόπο ψησίματός τους. Έτσι, το Νοέμβριο του 1930 τιμήθηκε με το Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας.

Ο Νίκος Ρόδιος, εγγονός του πρωτομάστορα της οικογενειακής παράδοσης, εργάζεται σήμερα στο νησί με το ίδιο πάθος για δημιουργία, αποτυπώνοντας την τέχνη και το συναίσθημά του στα έργα του. Στα δικά του χέρια το άμορφο παίρνει μορφή και το χώμα της Σκοπέλου μετουσιώνεται σε μικρά έργα τέχνης, εμπνευσμένα από την αρχαία ελληνική αγγειοπλαστική.

Στον εκθεσιακό χώρο του Νίκου Ρόδιου γνωρίσαμε και την κόρη του Μάγδα, που συνεχίζει την παράδοση, δημιουργώντας διακοσμητικά αντικείμενα με την υπογραφή της δικής της προσωπικότητας, καθώς αποτυπώνουν την ευαισθησία και την προτίμησή της στο χρώμα. Έμπνευσή της έχει τη φύση και το νησί της Σκοπέλου.

Μας εντυπωσίασαν οι ανθοδέσμες από πηλό και χρώματα, οι κούπες με ζωγραφιστά ψαράκια, τα στεφάνια, τα σπιτάκια (τα λεγόμενα καλύβια), αλλά και τα κοσμήματα.

Τα αγγεία της οικογένειας Ροδίου έχουν τιμηθεί τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό και έχουν βραβευτεί με 10 Διεθνή Χρυσά Βραβεία, με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, καθώς και πολλές άλλες τιμητικές διακρίσεις.

(Πληροφορίες: τηλ.: 24240-23605, 24240-22779, www.rodiospottery.gr)

Όλο το νησί σε ρυθμούς παραδοσιακού χορού!

Στα τέλη του καλοκαιριού, για τρεις ημέρες, από τις 26 έως τις 28 Αυγούστου, η Σκόπελος θα πλημμυρίσει από ζωντάνια, χρώμα και χαρούμενες φωνές. Για τρεις ολόκληρες μέρες το νησί θα αποτελέσει σημείο συνάντησης και πολιτισμικής συνεύρεσης για περισσότερους από 600 χορευτές από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ θα αναδειχθεί σε πόλο έλξης για περισσότερους από 7.500 θεατές που θα παρακολουθήσουν τις παραστάσεις και τις παράλληλες δραστηριότητες (ημερίδες, σεμινάρια, ανοικτές πρόβες, γλέντια κ.λπ.) του φεστιβάλ με ελεύθερη είσοδο.

Το 5^ο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών «Διαμαντής Παλαιολόγος» διοργανώνεται από τη μη κερδοσκοπική εταιρεία Πλέγμα, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Δήμου Σκοπέλου και με τη συνδρομή της Περιφέρειας Θεσσαλίας, προς τιμήν του εμπνευσμένου χοροδιδάσκαλου Διαμαντή Παλαιολόγου, που δίδαξε αφιλοκερδώς σε τρεις γενιές παραδοσιακούς χορούς στη Σκόπελο.

Κατά τη διάρκεια αυτής της τριήμερης γιορτής, το νησί θα συντονιστεί μουσικά και χορευτικά με διαφορετικές παραδόσεις και πολιτισμούς, προβάλλοντας την ποικιλομορφία τους, τον πλούτο και το βάθος τους, ενώ θα υποδεχθεί παραδοσιακά χορευτικά συγκροτήματα ντυμένα με τις παραδοσιακές ενδυμασίες τους.

Μια ξεχωριστή στιγμή του φετινού Φεστιβάλ θα είναι και η παρουσία των δεξιοτεχνών χορευτών της Κρήτης, Γιάννη & Γιώργου Μεγαλακάκη, ιδρυτών της Ομάδας Έκφρασης Κρητικών Χορών, και της εξαιρετικής χορεύτριας του flamenco, Αργυρώς Τσάπου, οι οποίοι εμπνεόμενοι από τον τίτλο «Ανάμεσα σε δύο ποτάμια», ένα μουσικό κομμάτι του θρυλικού κιθαρίστα Paco de Lucia, θα ενώσουν τις δυνάμεις τους και θα δημιουργήσουν μία παράσταση υψηλού καλλιτεχνικού επιπέδου.

Ποιος ήταν ο Διαμαντής Παλαιολόγος

Γεννήθηκε το 1948 και μεγάλωσε στο Παλαιό Κλήμα Σκοπέλου. Υπήρξε ταλαντούχος χοροδιδάσκαλος, μαθητής της Δώρας Στράτου και «ψυχή» του χορευτικού συγκροτήματος της Γλώσσας Σκοπέλου, το οποίο είχε αποσπάσει διακρίσεις επανειλημμένα πανελληνίως. Διακρίθηκε για την ανιδιοτέλειά του και σ’ όλη τη ζωή του υποστήριζε με πάθος ό,τι θεωρούσε καλύτερο για το νησί του. Δεν σταμάτησε ποτέ να αγαπά και να ερευνά τον πλούτο των ελληνικών παραδοσιακών χορών, εμπλουτίζοντας τις γνώσεις με σεμινάρια χορού, συνέδρια Διεθνών Οργανώσεων Χοροδιδασκαλίας κ.λπ.  Πολλές γενιές αγάπησαν τους παραδοσιακούς χορούς λόγω του Μάντου και της συζύγου του Χριστίνας. Σήμερα, τα τρία παιδιά του, τιμώντας τη μνήμη του πατέρα τους, είχαν την ιδέα της δημιουργίας αυτού του υπέροχου φεστιβάλ.

Το Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών «Διαμαντής Παλαιολόγος», μέλος του European και του Word Folklore Festival Association, έλαβε στο φετινό διαγωνισμό Τourism Awards 2016 το βραβείο SILVER για τη Σκόπελο και τη διοργάνωση του φεστιβάλ. Το 2016 απέσπασε το βραβείο SILVER, στην κατηγορία «Πολιτισμός» των Best City Awards.

Πληροφορίες: www.dancefestival.gr και www.plegma.org Τηλ.: 6951 004630.

Αξίζει να επισκεφθούμε στη Σκόπελο:

• Τη γραφική Γλώσσα, τη δεύτερη μεγαλύτερη κοινότητα του νησιού, μετά τη Χώρα. Χτισμένη αμφιθεατρικά σε δασωμένη πλαγιά, αγναντεύει τη θάλασσα. Η ιστορία της χάνεται στα βάθη του χρόνου, την εποχή που οι Κρήτες από την Κνωσό εγκαταστάθηκαν εδώ… Αξίζει να αφιερώσουμε αρκετό χρόνο για να περπατήσουμε στις γραφικές φρεσκοασβεστωμένες γειτονιές της. Πριν φύγουμε από τον οικισμό, θα αγοράσουμε παραδοσιακά γλυκά, φτιαγμένα με μεράκι από τα άξια χέρια των γυναικών του τόπου (αυγάτο – γλυκό δαμάσκηνο, αμυγδαλωτά, γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες).

• Το Λουτράκι, στα «πόδια» της Γλώσσας. Είναι το δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι του νησιού και χτίστηκε πάνω στα ερείπια της αρχαίας Σελινούντος. Εδώ θα βρούμε πολλά ταβερνάκια και καφέ με ωραία θέα. Εάν είμαστε fan της πεζοπορίας, από τη Γλώσσα μπορούμε να ακολουθήσουμε το παλιό καλντερίμι που συνέδεε άλλοτε το χωριό με το Λουτράκι, για να φθάσουμε ως τη θάλασσα. Η διαδρομή διαρκεί γύρω στα 45 λεπτά.

• Τον Άι Γιάννη στο Καστρί. Λίγο πριν μπούμε στη Γλώσσα, θα στρίψουμε δεξιά, για να φθάσουμε σ’ ένα φανταστικό σημείο του νησιού, με έναν επιβλητικό βράχο που μπαίνει στη θάλασσα και θυμίζει ακρωτήρι, ενώ στην κορυφή του φιλοξενεί το βυζαντινό εκκλησάκι του Άι Γιάννη στο Καστρί (λέγεται και «Μετέωρο του Αιγαίου»). Τα αυτοκίνητα σταματούν στη βάση του και αρχίζουμε το ανέβασμα στα 107 λαξευμένα στο βράχο σκαλοπάτια, για να φθάσουμε στην κορυφή. Από εδώ η ματιά «απογειώνεται» στην απεραντοσύνη του Αιγαίου, με το μπλε της θάλασσας και του ουρανού να γίνονται ένα… Το ξωκλήσι του Άι Γιάννη γιορτάζει στις 29 Αυγούστου. Εδώ γυρίστηκαν αρκετές σκηνές από την ταινία «Mama mia», που «ταξίδεψε» τις ομορφιές της Σκοπέλου σε όλο τον κόσμο.

• Το Παλαιό Κλήμα, έναν από τους πιο γραφικούς οικισμούς του νησιού. Το χωριό αυτό είχε υποστεί σοβαρή καθίζηση μετά το σεισμό του 1965 και η πολιτεία μετέφερε τους κατοίκους του για ασφάλεια στον παραθαλάσσιο οικισμό με το όνομα Νέο Κλήμα ή Έλιος. Τα τελευταία χρόνια, το Παλαιό Κλήμα παίρνει ξανά ζωή, καθώς πολλοί ξένοι και Έλληνες εκτός νησιού αγόρασαν και αναστήλωσαν τα παραδοσιακά σπίτια του, που είναι γαντζωμένα στον κατάφυτο λόφο πάνω από τη θάλασσα, απολαμβάνοντας μαγευτική θέα! Από το χωριό περνάει πεζοπορικό μονοπάτι που οδηγεί ως την παραλία, έπειτα από μαγευτική διαδρομή.

• Τα αξιόλογα μοναστήρια του νησιού, για να ανάψουμε ένα κερί, όπως είναι τα Μοναστήρια της Ευαγγελιστρίας, της Μεταμόρφωσης, του Προδρόμου, του Αγίου Ρηγίνου, της Λιβαδιώτισσας και της Αγίας Βαρβάρας.