Στο Πήλιο γεννιέται και αποθεώνεται η ομορφιά της φύσης! Σ’ έναν τόπο μυθικό όσο οι Κένταυροι, με χωριά – στολίδια και δάση ευλογημένα με κάθε λογής δέντρα που γλιστρούν ως τα κύματα, όλα μοιάζουν μαγικά! Όσο για τις παραδοσιακές γεύσεις, τα αρωματικά βότανα και τα απίθανα γλυκά του κουταλιού που θα δοκιμάσουμε, σίγουρα συντροφεύουν για καιρό τις αναμνήσεις μας…
Κείμενο – Φωτογραφίες: Ιωάννα Παραβάλου (Φιλική συμμετοχή)
Το Πήλιο είναι ιδανικός προορισμός για να χαλαρώσουμε και να γεμίσουμε το μυαλό μας με αισιόδοξες σκέψεις. Πυκνά δάση, βαθύσκιωτα φαράγγια, πολύβουα ποτάμια, αλλά και κτήματα με οπωροφόρα δέντρα, με πιο γνωστά τα μήλα Ζαγοράς, στολίζουν αυτόν τον τόπο που απλόχερα η φύση προίκισε με τόση ομορφιά! Ανάμεσα στα πανύψηλα πλατάνια και τις καστανιές ξεπετάγονται τα μοναδικά χωριά του. Δεμένα τόσο αρμονικά με το φυσικό περιβάλλον, μοιάζουν σαν να φύτρωσαν σ’ αυτή την εύφορη γη. Τα πηλειορίτικα χωριά ακροζυγιάζονται στις κατάφυτες πλαγιές του βουνού των Κενταύρων και είναι σμιλεμένα με πέτρα και ξύλο, σύμφωνα με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του τόπου, έχουν χαρακτηριστικές στέγες από σχιστόλιθο, ξύλινα υποστυλώματα και περίτεχνα μικρά παράθυρα στη σειρά. Το Πήλιο του Ουράνη και του Σικελιανού, όποια εποχή κι αν το επισκεφθείς, βιώνεις μια διαφορετική εμπειρία. Εδώ η φύση έχει κάθε μέρα γιορτή!
Οι άνθρωποί του, κεφάτοι και φιλόξενοι, έχουν πάντα κάτι να σου πουν για τις παραδόσεις και τους θρύλους, για τους πειρατές και τις σπηλιές που κρύβονταν σε καιρούς αλλοτινούς…
Κάποια από τα πέτρινα ορεινά χωριά του απολαμβάνουν θέα στη θάλασσα του Παγασητικού κόλπου, όπως η Πορταριά, η Μακρυνίτσα, η Βυζίτσα, οι Μηλιές, η Άνω Γατζέα, οι Πινακάτες, ο Άγιος Γεώργιος Νηλείων… ενώ κάποια άλλα αγναντεύουν το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου, όπως η Τσαγκαράδα, η Ζαγορά, ο Κισσός και τόσα άλλα… Τα Χάνια συγκεντρώνουν τους «εραστές» του χιονιού και του σκι, αφού κοντά βρίσκεται το Χιονοδρομικό Κέντρο Αγριόλευκες του Πηλίου.
Στην Άνω Γατζέα για αλλιώτικες εμπειρίες…
Ένα ήσυχο γραφικό χωριό, πλημμυρισμένο από ελαιώνες και απίστευτη θέα στη θάλασσα του Παγασητικού είναι και η Άνω Γατζέα. Εδώ θα ζήσουμε μια αξέχαστη εμπειρία, περπατώντας σε κατάφυτα πεζοπορικά μονοπάτια που ακολουθούν παλιά καλντερίμια και επιλέγοντας για διαμονή με την παρέα μας ένα ξεχωριστό παραδοσιακό σπίτι που έχει μετατραπεί σε ατμοσφαιρικό ξενώνα, το «Villa Amanti» (τηλ.: 6944 446010), ιδανικό για μια απόδραση με φίλους, αφού μπορεί να φιλοξενήσει από δύο έως οκτώ άτομα. Στη γραφική ταβέρνα του χωριού «Το Αγγελικόν» (τηλ.: 6936 702488), με το μεγάλο τζάκι, θα απολαύσουμε μοναδικές πηλειορίτικες γεύσεις, φτιαγμένες με μεράκι, όπως μπουμπάρι, κρεμμυδοκεφτέδες, σπετζοφάι, μελόφετα, καπνιστή μελιτζανοσαλάτα, συκωτάκια λαδορίγανη, γουρουνόπουλο ψητό, αρνάκι στο φούρνο και πολλά άλλα…
Για σπέσιαλ γλυκά θα κατεβούμε στην παραλιακή Κάτω Γατζέα για να απολαύσουμε απίθανες γεύσεις στο ζαχαροπλαστείο «Γιαλοπαρμένο» (τηλ.: 24230-23286), μπροστά στη θάλασσα.
Η κουζίνα του Πηλίου…
Σε κάθε γωνιά του Πηλίου θα ανακαλύψουμε γραφικά ταβερνάκια με μοναδικές πηλιορείτικες γεύσεις. Η παραδοσιακή κουζίνα της περιοχής στηρίχθηκε σε απλά υλικά που υπήρχαν στη γη του Πηλίου. Με αυτά τα πρωτογενή υλικά οι άνθρωποί του δημιούργησαν ευφάνταστους συνδυασμούς γεύσης, όπου πρωταγωνιστικό ρόλο παίζουν τα μήλα, τα μανιτάρια, τα κάστανα, τα καρύδια, τα άγρια χόρτα, οι φτέρες, τα βατόμουρα και φυσικά τα τόσα αρωματικά βότανα και μυρωδικά που αφθονούν στα δάση του Πηλίου… Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της πηλιορείτικης κουζίνας έπαιξαν και οι μετακινήσεις πληθυσμών, από την εποχή της Τουρκοκρατίας, καθώς το Πήλιο απολάμβανε ειδικών προνομίων και αποτέλεσε καταφύγιο ανθρώπων από άλλα μέρη της Ελλάδας (όπως Βλάχους, Ηπειρώτες, Αρβανίτες, Θεσσαλούς, Ευβοιώτες, νησιώτες του Αιγαίου κ.ά.), οι οποίοι μετέφεραν εδώ τις παραδόσεις και τις διατροφικές τους συνήθειες.
Γεύσεις που ξετρελαίνουν τον ουρανίσκο…
Από τους καλύτερους μεζέδες για τσίπουρο είναι τα τσιτσίραυλα (προέρχονται από τις κορυφές της αγριοφιστικιάς, μαζεύονται την άνοιξη και διατηρούνται με σκορδάκι στην άλμη) και τα κρίταμα (φύονται πάνω στα βράχια της θάλασσας, μπαίνουν σε ξίδι και νοστιμίζουν τις σαλάτες).
Από τα πιο γνωστά πιάτα στο Πήλιο είναι αναμφίβολα το σπετζοφάι, που φτιάχνεται με ντόπιο λουκάνικο (από γίδινο, πρόβειο και χοιρινό κρέας), πιπεριές σε διάφορα χρώματα, φρέσκια ντομάτα, κρεμμύδι, καυτερή κόκκινη πιπερίτσα (τη σπέτζα) και συχνά με μελιτζάνα.
Στα γραφικά ταβερνάκια του Πηλίου θα δοκιμάσουμε φτεροκεφτέδες (από τα τρυφερά βλαστάρια της φτέρης), παραδοσιακό μπουμπάρι, τσουκνιδόπιτα, τραχανά, φασολάδα καυτερή, κόκορα κοκκινιστό με μακαρόνια κ.ά. Φυσικά, στα ουζερί του Βόλου θα απολαύσουμε μεγάλη ποικιλία μεζέδων με θαλασσινά, όπως πεσκανδρίτσα στα κάρβουνα, καβούρια στη σχάρα, καλαμάρι γεμιστό, σαρδέλα ψητή και πολλά άλλα που θα συνοδεύσουν το τσίπουρο ή το κρασί μας… Ένα από τα πιο καλά στέκια για τέτοιους μεζέδες είναι «Το Φιλαράκι» (τηλ.: 6950-670794), στη Νέα Ιωνία Βόλου.
Στην Τσαγκαράδα θα δοκιμάσουμε το καλύτερο κουνέλι στιφάδο και χοιρινό με δαμάσκηνα στην «Αλέκα» (τηλ.: 24260-49380). Στον Αγροτουριστικό Συνεταιρισμό Γυναικών Βυζίτσας «Εσπερίδες» (τηλ.: 24230-86838), δίπλα στην εκκλησία του χωριού, θα δοκιμάσουμε και θα αγοράσουμε λαχταριστά γλυκά του κουταλιού (κάστανο, καρυδάκι, φιρίκι, βύσσινο, βαρόμουρο κ.ά.), υπέροχες μαρμελάδες, κρίταμα σε βάζα και χειροποίητα ζυμαρικά.
Στα περισσότερα χωριά του Πηλίου (όπως στη Μακρυνίτσα), θα βρούμε πολλά αρωματικά και θεραπευτικά βότανα για τα οποία φημίζεται το Πήλιο, αλλά και καλό μέλι (από άνθη καστανιάς και λουλούδια του δάσους). Στο Πήλιο παράγεται και ντόπιο κρασί από το σταφύλι φράουλα ή τις προσμείξεις του, για να συνοδεύσουμε τις πλούσιες γεύσεις του.
Τα φημισμένα μήλα της Ζαγοράς
Είναι ξεχωριστά για την άριστη ποιότητά τους, το κατακόκκινο χρώμα τους, την ξεχωριστή γεύση, την τραγανιστή υφή και το ιδιαίτερο άρωμά τους. Γνωστά ως «Ζαγορίν», τα μήλα της Ζαγοράς είναι ένα προϊόν με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ) και θεωρούνται από τα καλύτερα στον κόσμο! Το χαρακτηριστικό τους άρωμα οφείλεται στην ειδική καλλιεργούμενη ποικιλία αλλά και στις πανύψηλες καστανιές που «αγκαλιάζουν» τα κτήματα με τις μηλιές. Μπορούμε να τα απολαύσουμε, εκτός από φρέσκα, με πολλούς τρόπους, όπως μαζί με τις σαλάτες, σε φαγητά και σε γλυκά (μηλόπιτες, ψητά στο φούρνο με καρύδια και κανέλα, κομπόστα, μαρμελάδα κ.ά.). Πολύ νόστιμα είναι και τα φιρίκια του Πηλίου, που θα τα δοκιμάσουμε και ως γλυκό του κουταλιού (το πιο χαρακτηριστικό γλυκό κουταλιού στο Πήλιο).
Με το καλάθι σας στην «Πήλια Γη»
Μια διαφορετική εμπειρία μας περιμένει στο αγρόκτημα «Πήλια Γη», στα Καλά Νερά του Πηλίου, όπου θα πάρουμε τα ψάθινα καλαθάκια μας για να μαζέψουμε μόνοι τα βιολογικά λαχανικά μας από το μποστάνι. Ο ιδιοκτήτης του, Κώστας Γραμμένος, θα μας ξεναγήσει στο κτήμα και θα μιλήσει με ενθουσιασμό για τα σχέδια και τα οράματά του. Η γλυκύτατη μητέρα του, θα μας γνωρίσει τις παραδοσιακές γεύσεις και συνταγές του τόπου, που φτιάχνονται με τα αγνά προϊόντα της «Πήλιας Γης». (Πληροφορίες: τηλ.: 6973 481855).
Κάθε γωνιά του Πηλίου είναι και μια αποκάλυψη. Αξίζει να το ζήσουμε, ιδιαίτερα αυτή την εποχή.
Παραδοσιακές συνταγές Πηλίου
Κρεμμυδοκεφτέδες
(Από τον Μάνο Γιακουμή, ιδιοκτήτη της ταβέρνας «Αγγελικόν», Άνω Γατζέα Πηλίου, τηλ.: 24230-23042)
Υλικά (για 6 άτομα, 12 κεφτέδες)
1 μεγάλο ξερό κρεμμύδι
¼ τυρί φέτα
¼ ανθότυρο
1 αυγό
2 κουταλιές της σούπας αλεύρι
2 κουταλιές της σούπας φρυγανιά τριμμένη
Φρέσκο δυόσμο
Μια πρέζα αλάτι
½ κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη
Πιπέρι φρεσκοτριμμένο
Ελαιόλαδο για το τηγάνισμα
Εκτέλεση
Τρίβουμε σε τρίφτη το κρεμμύδι και το στραγγίζουμε καλά.
Προσθέτουμε όλα τα υπόλοιπα υλικά και τα ζυμώνουμε καλά με τα χέρια.
Πλάθουμε τους κρεμμυδοκεφτέδες σε πλακέ στρογγυλό σχήμα.
Τους πανάρουμε στην τριμμένη φρυγανιά και τηγανίζουμε σε ελαιόλαδο, σε μέτρια φωτιά.
Μόλις ροδοκοκκινίσουν και από τις δύο πλευρές, βγάζουμε από το τηγάνι τους κεφτέδες και στραγγίζουμε σε απορροφητικό χαρτί κουζίνας.
Τοποθετούμε σε μια ωραία πιατέλα και σερβίρουμε τους λαχταριστούς κρεμμυδοκεφτέδες ζεστούς.
Σπετζοφάι
Υλικά (για 4 άτομα)
1 λουκάνικο χωριάτικο
4 χρωματιστές πιπεριές
4 φρέσκιες ώριμες ντομάτες τριμμένες
2-3 τσακώνικες μελιτζάνες
1 ποτήρι του κρασιού κόκκινο κρασί
1 μεγάλο ξερό κρεμμύδι
1 φλιτζάνι ελαιόλαδο
Αλάτι και πιπέρι
Λίγη ρίγανη
1 κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη
1 πιπερίτσα κόκκινη καυτερή
Εκτέλεση
Πλένουμε καλά και κόβουμε τις πιπεριές σε λωρίδες και πιο χοντρά κομμάτια.
Κόβουμε τα κρεμμύδια σε φέτες.
Καθαρίζουμε από το κοτσάνι και κόβουμε σε χοντρά κομμάτια τις μελιτζάνες.
Βάζουμε για μισή ώρα σε αλατισμένο νερό τις μελιτζάνες να ξεπικρίσουν.
Κόβουμε σε κομμάτια το λουκάνικο.
Τρίβουμε τις ώριμες ντομάτες για να πάρουμε πλούσιο τοματοχυμό.
Σε αντικολλητικό τηγάνι τσιγαρίζουμε το κρεμμύδι στο ελαιόλαδο.
Προσθέτουμε το λουκάνικο κομμένο σε φέτες και το σοτάρουμε.
Σε άλλο σκεύος ρίχνουμε την ντομάτα με το ελαιόλαδο και μόλις δέσει λίγο η σάλτσα, ρίχνουμε τις χρωματιστές πιπεριές και τη μελιτζάνα, για να σοταριστούν.
Βάζουμε και ένα κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη.
Προσθέτουμε το λουκάνικο με το κρεμμύδι.
Ρίχνουμε ένα ποτήρι του κρασιού κόκκινο κρασί και τα αφήνουμε να βράσουν σε σιγανή φωτιά.
Μόλις δέσει η σάλτσα, προσθέτουμε αλάτι, πιπέρι, ρίγανη και μία κόκκινη καυτερή πιπερίτσα (σπέτζα), ανακατεύουμε και αποσύρουμε από το μάτι.
Σερβίρουμε αμέσως με φρεσκοψημένο ζυμωτό ψωμί και φέτα ή ντόπιο τυρί.
Μπορούμε να συνοδεύσουμε ακόμη το φαγητό μας με πατάτες τηγανητές και κόκκινο καλό κρασί.
Γλυκό Κουταλιού Κεράσι
Υλικά
1 κιλό κεράσια
1 κιλό ζάχαρη
½ λεμόνι
1 ποτηράκι του κρασιού νερό
Εκτέλεση
Βγάλουμε τα κοτσάνια τους, πλένουμε καλά τα κεράσια και τα αφήνουμε να στραγγίξουν.
Αφαιρούμε το κουκούτσι με το ειδικό εργαλείο ή με μια φουρκέτα, προσέχοντας να μη διαλυθεί.
Βάζουμε στην κατσαρόλα τα κεράσια, το νερό και τη ζάχαρη. Αφήνουμε να βράσουν μέχρι να δέσει το σιρόπι, περίπου μισή ώρα, ρίχνουμε το λεμόνι, αφήνουμε 5 λεπτά ακόμη και σβήνουμε.
Αποθηκεύουμε το γλυκό σε πολύ καλά πλυμένο βάζο και στεγνωμένο. Το γλυκό διατηρείται εκτός ψυγείου, κλειστό, περίπου 2 χρόνια.