Μάνη

Η μανιάτικη γη, ντυμένη στα χρώματα της άνοιξης, έχει τον τρόπο της να κλέβει καρδιές! Η ατμοσφαιρική Βάθεια, η Αρεόπολη, τα εντυπωσιακά Σπήλαια του Δυρού, το ξεχωριστό λιμανάκι του Γερολιμένα, το Ακρωτήριο Ταίναρο και το γραφικό Πόρτο Κάγιο είναι μερικά από τα στολίδια του περήφανου αυτού τόπου. Εμείς θα ανακαλύψουμε την ιδιαίτερη γοητεία της Μάνης περπατώντας στα ολάνθιστα, αυτή την εποχή, μονοπάτια της…

Κείμενο – Φωτογραφίες: Ιωάννα Παραβάλου (Φιλική συμμετοχή)

Η καλύτερη εποχή για να γνωρίσει κανείς τη Μάνη είναι τώρα. Τόπος σκληρός κι ατίθασος, με ομορφιά άγρια, ξεχωριστή, που τούτη την εποχή αλλάζει πρόσωπο, καθώς κάθε χαραγματιά βράχου, κάθε σπιθαμή γης ανάμεσα στις ξερολιθιές και τους περήφανους πύργους της πλημμυρίζει από πολύχρωμα αγριολούλουδα… Σε κανένα άλλο μέρος της Ελλάδας η φύση δεν καθόρισε τόσο απόλυτα τη ζωή και την ψυχοσύνθεση των ανθρώπων όσο στη Μάνη. Μοναδικό σχεδόν δομικό υλικό, η πέτρα: γκρίζα, λαξευτή, άφθονη από τα γύρω βουνά. Μ’ αυτήν χτίζονταν τα σπίτια, οι φράκτες, οι πύργοι. Μ’ αυτήν αντιπάλεψαν, πολλά χρόνια πριν, και οι Μανιάτες. Εκεί που τελειώνει η πέτρα, αρχίζει η θάλασσα… Πέτρα και νερό, λοιπόν, άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους, κι η ανθρώπινη παρουσία να υποδηλώνεται στους πύργους με τις λιτές κάθετες φόρμες και τα μικρά παράθυρα, για προστασία… όχι από «ξένο» εχθρό, αλλά από «αδελφό», για ένα κομμάτι γης, για μια παλιά «βεντέτα»… Υπερηφάνεια και αγάπη για την ελευθερία, την πατρίδα και την οικογένεια ήταν πάντα αξίες αδιαπραγμάτευτες για τους Μανιάτες, που τις υπερασπίζονταν με κάθε τίμημα.

Τούτος ο περήφανος τόπος έχει πολλούς λόγους για τον επισκεφθείς: η παραδοσιακή Αρεόπολη (η πρωτεύουσα) με τα πυργόσπιτα του Μαυρομιχάλη, του Καπετανάκου, του Μπαρελάκου και το ναό των Ταξιαρχών (17ος αι.), η αγέρωχη Βάθεια που απολαμβάνει απίστευτη θέα στη θάλασσα, ο Γερολιμένας με τον γραφικό κόλπο του, τα εντυπωσιακά Σπήλαια του Δυρού (Σπήλαια Βλυχάδα και Αλεπότρυπα), το Λιμένι και το Οίτυλο για ένα ουζάκι με θαλασσινούς μεζέδες και τόσα άλλα…

Με προορισμό το Πόρτο Κάγιο…

Βρισκόμαστε, λοιπόν, στη Μάνη, δηλαδή τον τόπο που κατέχει η μεσαία από τις τρεις χερσονήσους στη νότια Πελοπόννησο. Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, η Μάνη χωρίζεται στη βόρεια και τη νότια. Η τελευταία χωρίζεται σε Προσηλιακή Μάνη (ανατολική) και σε Αποσκίερη Μάνη (δυτική).
Στην προσηλιακή Μάνη οι απότομες πλαγιές της πέφτουν στον Λακωνικό Κόλπο, δημιουργώντας τοπία άγριας, ιδιαίτερης ομορφιάς. Για να φθάσουμε στο γραφικό λιμανάκι του Πόρτο Κάγιο θα χρειαστεί να διανύσουμε από την Αθήνα 4-5 ώρες περίπου. Βρισκόμαστε στο τελευταίο φυσικό λιμανάκι της ανατολικής Μάνης. Η πρώτη μας εικόνα είναι ένα όμορφο φυσικό λιμάνι, που μοιάζει με λίμνη, και ένας μικρός γραφικός οικισμός που απαγκιάζει στην «αγκαλιά» του. Όπως μαθαίνουμε, υπήρξε καταφύγιο για τα πλοία από τα πανάρχαια ακόμα χρόνια… Τα μάτια και η ψυχή γεμίζουν από γαλήνη και απλόχερη ομορφιά! Απέναντι από τον οικισμό του Πόρτο Κάγιο ξεχωρίζουν δύο γραφικοί οικισμοί γαντζωμένοι πάνω στους απότομους βράχους: το Μοναστήρι και το Αχίλλειο (Κάστρο) που το περιβάλλουν τείχη. Πιο χαμηλά βρίσκονται τα Νεώρια, που στα αρχαία χρόνια ήταν ναυπηγεία.

Οφείλει την ονομασία του στο φραγκικής προελεύσεως τοπωνύμιο Porto delle Cailles, που σημαίνει «Λιμάνι των Ορτυκιών», καθώς ήταν ο τελευταίος σταθμός πολλών αποδημητικών πουλιών και ιδίως των ορτυκιών, στα μακρινά τους ταξίδια τη μεταναστευτική περίοδο. Τα ορτύκια αποτελούσαν μια σημαντική διατροφική συνήθεια για τους ντόπιους, που τα πάστωναν και τα αποθήκευαν για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Σε καιρούς αλλοτινούς, στον όρμο αυτό, σύμφωνα με τον Στράβωνα και τον Παυσανία, τοποθετείται η αρχαία πόλη Ψαμαθούς, γι’ αυτό και οι ντόπιοι το αποκαλούν ο όρμος «Ψαμαθιάς». Στο φυσικό αυτό αραξοβόλι χρησιμοποίησαν αιώνες πριν για να προστατεύσουν τα πλοία τους Φοίνικες, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Φράγκοι, Ενετοί, Τούρκοι, Γάλλοι, Άγγλοι… Υπήρξε καταφύγιο πειρατών κατά το Μεσαίωνα. Στο «Λιμάνι των Ορτυκίων» έδρασε κατά των Τούρκων και ο Λάμπρος Κατσώνης.
Στον οικισμό θα βρούμε λίγους, αλλά καλοφτιαγμένους παραδοσιακούς ξενώνες, καθώς και γραφικά ταβερνάκια μπροστά στη θάλασσα. Εδώ θα απολαύσουμε ολόφρεσκα ψάρια και θαλασσινά, αλλά και πολλές παραδοσιακές συνταγές του τόπου, όπως ομελέτα με σύγκλινο, λαλάγγια με τυρί, άγριες αγκινάρες με κουκιά, άγρια σπαράγγια ομελέτα, τσιγαριστά χόρτα, αγκινάρες τηγανητές ομελέτα, κόκορα Μπαρδουνιώτικο, καγιανά με άγρια σπαράγγια, χοιρινό με αγριοσέλινο (πετροσέλινο, που φυτρώνει στους βράχους και τους τοίχους της Μάνης), λαχανόπιτες κ.ά.

Πεζοπορία ως το εκκλησάκι του Άι Νικόλα

Για όλους εμάς που μας αρέσει η πεζοπορία, από το γραφικό λιμανάκι του Πόρτο Κάγιο θα ακολουθήσουμε το μονοπάτι που ξεκινά από το τέρμα του λιμανιού, μετά το Ηρώο και το μώλο, για να φθάσουμε ως το μοναχικό εκκλησάκι του Άι Νικόλα. Η διαδρομή είναι μαγευτική, ιδιαίτερα αυτή την εποχή με τους ανθισμένους θάμνους να ζωγραφίζουν με τα φωτεινά τους χρώματα τους γυμνούς πελαγίσιους βράχους που «φλερτάρουν» με τα κύματα…
Οι μυρωδιές της άνοιξης και το δροσερό αεράκι συντροφεύουν τις σκέψεις μας. Ανεβαίνουμε τα τσιμεντένια σκαλοπάτια και ακολουθούμε το χωμάτινο μονοπάτι, που αυτή την εποχή στολίζεται από πανέμορφα αγριολούλουδα. Στα δεξιά μας, ανηφορίζουν οι πλαγιές ενός λόφου με θαμνώδη βλάστηση. Στα αριστερά μας, η θέα προς τη θάλασσα είναι μαγευτική!
Στον απέναντι βράχο ακροπατούν με δεξιοτεχνία έμπειρου ακροβάτη δύο γραφικοί οικισμοί: το Μοναστήρι και το Αχίλλειο (Κάστρο) που αγναντεύουν από θέση υπεροχής τον κόλπο του Πόρτο Κάγιο. Κατά τη διάρκεια της πεζοπορίας μας συναντάμε μερικά μαρμάρινα παγκάκια για να ξεκουραστούμε, αλλά και να απολαύσουμε το τοπίο.Συνεχίζουμε ελαφρά ανηφορικά την πορεία μας, ακολουθώντας το ευδιάκριτο μονοπάτι. Στο τελείωμά του αντικρίζουμε την απεραντοσύνη του Λακωνικού Κόλπου. Στα αριστερά μας, το κατάλευκο εκκλησάκι του Άι Νικόλα, που χρονολογείται από το 1858 και «συνομιλεί», λες, με τη θάλασσα και τον ουρανό. Από εδώ η ματιά «ταξιδεύει» στις απόκρημνες, δαντελωτές ακτές του Λακωνικού Κόλπου και τη βαθιά γαλάζια θάλασσα… Στο πίσω μέρος της εκκλησίας, από το σημείο όπου βρίσκεται η καμπάνα, απολαμβάνουμε τη θέα προς το Φάρο που υψώνεται λίγα μέτρα παρακάτω, στην είσοδο του μεγάλου φυσικού λιμανιού του Πόρτο Κάγιο.
Η διαδρομή διαρκεί γύρω στα 20 λεπτά για να πάμε και άλλο τόσο να γυρίσουμε. Είναι βατή για όλους, αρκεί να φοράμε αθλητικά παπούτσια.

Πεζοπορία στο Ακρωτήριο Ταίναρο…

Σε κοντινή απόσταση με το αυτοκίνητο θα κινηθούμε νότια, θα περάσουμε τον Πάλιρο, έναν οικισμό με μανιάτικους πύργους ψηλά στο λόφο, και θα φθάσουμε στο Πόρτο Στέρνες. Περπατώντας προς το δυτικό κόλπο, θα ανακαλύψουμε ένα όμορφο ρωμαϊκό ψηφιδωτό της αρχαίας κατοικίας των Ταιναρίων, σε κυκλικό σχήμα και κυματιστές καμπύλες. Στο Ταίναρο βρισκόταν το ιερό του Ταινάριου (ή Γαιήοχου) Ποσειδώνα (5ος π.Χ. αι.), που λατρευόταν ως θεός του Κάτω Κόσμου. Λέγεται ότι εκεί βρισκόταν μία από τις Πύλες του Άδη… Το ιερό αυτό ήταν το θρησκευτικό κέντρο του Κοινού των Ελευθερολακώνων. Στο Ταίναρο βρισκόταν ένα από τα πιο γνωστά στην αρχαιότητα ψυχοπομπείο, όπου οι ζωντανοί έρχονταν εδώ για να επικοινωνήσουν με τα αγαπημένα τους πρόσωπα που είχαν πεθάνει. Δίπλα στο αρχαίο ιερό του Ποσειδώνα, αιώνες μετά, χτίστηκε το εκκλησάκι των Αγίων Ασωμάτων, με υλικά από τα ερείπια του ιερού. Το ακρωτήριο Ταίναρο είναι το νοτιότερο άκρο της Πελοποννήσου και της στεριανής Ευρώπης.

Στο Γερολιμένα και τα Σπήλαια του Δυρού…

Παίρνοντας το δρόμο προς Αρεόπολη, θα περάσουμε από το γραφικό λιμανάκι του Γερολιμένα, με τους ψηλούς γρανιτένιους βράχους του Κάβο Γκρόσο, για ένα ουζάκι με μεζέ στα ταβερνάκια δίπλα στο κύμα. Ιδιαίτερα όμορφη στιγμή είναι το ξημέρωμα, με τους βράχους να βάφονται στα κόκκινα από το φως του πρωινού ήλιου…
Ασφαλώς, θα πάμε μια βόλτα στην Αρεόπολη, την πρωτεύουσα της Μάνης που λέγεται πως ήταν αφιερωμένη στον θεό του πολέμου Άρη. Στην πλατεία της υψώθηκε το λάβαρο της Επανάστασης το 1821. Λιθόστρωτη και παραδοσιακή, «αγέραστη» στο χρόνο, είναι ιδανική για βόλτες και ψώνια. Στην Αρεόπολη θα θαυμάσουμε τα πυργόσπιτα του Στυλ. Μαυρομιχάλη, του Καπετανάκου και του Μπαρελάκου, που διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Εδώ βρίσκεται και ο ναός των Ταξιαρχών (17ος αι.) με εξαιρετικές τοιχογραφίες.
Στον Πύργο Διρού με τα πέτρινα πυργόσπιτα, θα επισκεφθούμε τις εκκλησίες των Ταξιαρχών και της Αγίας Μαρίνας και θα αφιερώσουμε αρκετό χρόνο για να απολαύσουμε τα γνωστά Σπήλαια Διρού (από τα ομορφότερα της Ελλάδας). Τα Σπήλαια Βλυχάδα και Αλεπότρυπα βρίσκονται στον όρμο Διρού. Το Σπήλαιο της Βλυχάδας είναι το πιο εύκολα επισκέψιμο λιμναίο σπήλαιο της χώρας μας. Η επίσκεψη με τις βάρκες διαρκεί 45 λεπτά και είναι πραγματική εμπειρία που δεν ξεχνιέται εύκολα. Η κεντρική σπηλιά της Αλεπότρυπας καταλήγει σε λίμνη, βάθους 6 μέτρων. Θα δούμε ακόμη, το Νεολιθικό Μουσείο Διρού.

Στο Λιμένι για φρέσκο ψάρι και ουζάκι…

Στο γραφικό Λιμένι, ένα όμορφο απάνεμο λιμανάκι, θα ξεκουραστούμε απολαμβάνοντας θαλασσινούς μεζέδες και ουζάκι στο παραλιακό ουζερί «Τάκης» που τα τραπέζια του ακουμπούν στο κύμα. Το επόμενο λιμανάκι είναι το Νέο Οίτυλο, με ωραία παραλία. Πριν φύγουμε, θα επισκεφθούμε το Κάστρο Κελεφά, στο ομώνυμο χωριό, που χτίστηκε το 17ο αι. από τους Τούρκους για να ελέγχουν την περιοχή της Μάνης.
Οι τόσες ομορφιές της Μάνης δεν εξαντλούνται ασφαλώς σε ένα μόνο ταξίδι… Θα πάρουμε όμως μια καλή γεύση για να γίνει η γλυκιά αφορμή που θα μας φέρνει κοντά της ξανά και ξανά…

Αξίζει να δείτε:
• Τα Σπήλαια του Δυρού.
• Τον Γερολιμένα με το γραφικό λιμανάκι.
• Την παλιά πόλη της Αρεόπολης.
• Τη Λάγια, ορεινό χωριό της Μάνης.
• Το Λιμένι για φρέσκο ψάρι.
• Το ακρωτήριο Ταίναρο με τα ρωμαϊκά ψηφιδωτά και τον πέτρινο Φάρο.
• Το Κάστρο του Πασσαβά και την παραλία του Μαυροβουνίου.
• Τα Μουντανίστικα, αυθεντικό μανιάτικο χωριό, χτισμένο ψηλά.
• Το γραφικό Γύθειο για χταπόδι στα κάρβουνα.
• Την Καρδαμύλη με τα αρχοντικά και τους πύργους.
• Το Νέο Οίτυλο και το Κάστρο Κελεφά.

Πώς θα πάτε:
Με το αυτοκίνητό σας για να κάνετε τις εξορμήσεις σας στη γύρω περιοχή. Από την Αθήνα θα κινηθείτε από την Εθνική οδό Αθηνών – Κορίνθου, θα συνεχίσετε για Τρίπολη, Σπάρτη, Γύθειο, Γερολιμένα, Πόρτο Κάγιο.

Πού θα μείνετε:
Στα Άλικα:
«Porto Mani Suites»: τηλ.: 27330-55280, 6932 426960, 6944-735358, www.portomani.gr
Στο Πόρτο Κάγιο:
«Ψαμαθούς»: τηλ.: 27330-55221, 210-9020796, 6981 530484.
«Porto Kale Guest House»: τηλ.: 27330-54202, 210-9022951, 6980 755807.
Στον Γερολιμένα:
«Κύριμαι»: τηλ.: 27330-54288, www.kyrimai.gr
Στο Σταυρί:
«Πύργος Τσιτσίρη»: τηλ.: 27330-56297, www.tsitsiriscastle.com
Στην Αρεόπολη:
«Το Παππουδικό»: τηλ.: 27330-51050, www.topapoudiko.gr
«Κάστρο Μαϊνη»: τηλ.: 27330-51238, www.kastromaini.gr
«Πύργος Καπετανάκου»: τηλ.: 27330-51233.

Πού θα φάτε:
Στο Πόρτο Κάγιο: «Ιππόκαμπος» (τηλ.: 27330-51851).
«Πόρτο» (τηλ. 27330-52033). «Ακρωτήρι»: (τηλ.: 27330-52013).
Στον Γερολιμένα: «Κύριμαι» (τηλ.: 27330-54288), «Επίλεκτον» (τηλ.: 27330-54227). «Πέτρινο» (τηλ.: 27330-54238).
Στον Πύργο Διρού: «Καμπινάρα» (τηλ.: 27330-52256).
Στην Αρεόπολη: «Μπάρμπα-Πέτρος» (τηλ.: 27330-41205).
Στο Λιμένι: «Τάκης» (τηλ.: 27330-51327).
Στο Οίτυλο: «Ο Μαύρος Πειρατής» (Νίκος) (τηλ.: 27330-59363).
Στο Μαρμάρι: «Marmari Paradise» (τηλ.: 27330-52101).

Τι θα αγοράσετε:
Εξαιρετικό ελαιόλαδο, ντόπιες ελιές (μικρές, σε λάδι με λεμόνι), μέλι θυμαρίσιο από παραγωγούς, χειροποίητα ζυμαρικά, πήλινα αντικείμενα.